Tuinblog

Vakantie

Joke en Fred zijn op vakantie: geen nieuws van hun tuin dus. Daarom een wat uitgebreider verhaal over het conserveren van groenten en fruit. Deze week deel 1.

Conserveren (deel1)

Conserveren is een manier om voedsel langer houdbaar te maken. Ongewenste micro-organismen
(bacteriën, schimmels, gisten, virussen) worden gedood of er wordt voor gezorgd dat ze niet groeien.
Hierdoor bederft het voedsel minder snel en word je minder snel ziek.  Methodes zijn koelen/invriezen, drogen, toevoegen van zout, suiker of zuur, fermentatie, roken, wecken, verhitten en het toevoegen van conserveermiddelen. Voor thuisgebruik zijn er een aantal veelgebruikte methodes.

Koelen of invriezen

De meeste tuinders zullen wel groenten en fruit invriezen. Het proces achter het invriezen van groenten en fruit is simpel: de kou zorgt ervoor dat de bacteriën zich tijdelijk niet meer kunnen vermenigvuldigen. Door de groenten en fruit vervolgens te ontdooien, komen de bacteriën overigens weer tot leven en starten ze weer met het vermenigvuldigen. Invriezen kun je met veel groenten en fruitsoorten doen: de  mogelijkheden zijn eindeloos. Harde groenten zoals boontjes en bloemkool kun je eerste ‘blancheren’ (kort koken/stomen en dan direct afkoelen onder de koude kraan). Je hoeft niet altijd te blancheren: denk aan rode pepertjes (in zijn geheel invriezen) of tuinbonen. Bij producten met veel vocht is het effect van invriezen dat ze snel papperig worden, bijvoorbeeld bij aardbeien of frambozen. Soep kan je juist uitstekend invriezen. Denk hierbij aan zomerse courgette- of tomatensoep of winterse wortel- of pastinaaksoep.

Drogen

• Zonder vocht kunnen micro-organismen niet tot nauwelijks groeien. Hierdoor zijn gedroogde
  producten vaak lang houdbaar. Kruiden kun je over het algemeen goed bewaren door ze drogen.
  Een goede methode om kruiden te drogen, is door dit aan de lucht te doen. Dit gaat als volgt:
• Bindt de kruiden in groepjes bij elkaar in een bosje;
• Hang deze bosjes ondersteboven aan het plafond van een warme, donkere en droge kamer;
• Door de kruiden zo enkele weken te laten hangen, trekt het vocht er langzaam uit. Dit zorgt ervoor dat ze langer houdbaar zijn.

Niet alleen kruiden kan je drogen: denk ook aan fruit (appels, pruimen), tomaatjes, wortels, uien ,….
kan je drogen. Snijd dat wat je wilt drogen in zo dun mogelijke plakjes en leg ze op een bakplaat, eventueel op een vel bakpapier. Verwarm de oven voor, op de laagste stand. Dit is meestal rond de vijftig tot zeventig graden. Schuif de bakplaat de oven in en wachten maar. Dit duurt minimaal vijf uur. Over het algemeen geldt: hoe vochtiger de groente of het fruit, hoe langer het in de oven moet om te drogen. Stop de gedroogde groenten/fruit in een luchtdichte pot en je kunt ze enkele maanden bewaren. Gedroogde tomaatjes kunnen ook de vriezer in of je kan ze onder (olijf)olie bewaren. Zowel de tomaatjes als de olie zijn ontzettend lekker.

Er zijn ook droogovens op de markt; als je veel wilt drogen, kan
het zeker een voordeel zijn om een droogapparaat te kopen.

Zaaironde augustus

Er kunnen in augustus nog verschillende bladgewassen worden gezaaid: Joke en Fred hebben nu veldsla, rucola en spinazie gezaaid. Na de natte periode is de grond mooi vochtig. De naaktslakken houden ook erg van sla, dus afwachten hoe het gaat.

Opruimen

Het oude aardbeienveld is opgeruimd en de kluiten liggen te drogen. Nadat ze droog zijn verdwijnen ze in de compostbak en daar wil je niet teveel aarde in gooien.

Verwerken van de oogst

De oogst augurken en gele komkommers is prima. Op dit moment is het oogsttijd en het is het beste om ze dan ook gelijk in te maken. De uien en knoflook zijn gedroogd: de knoflook is in strengen gevlochten.

Nasleep wateroverlast

De wateroverlast (en het koude voorjaar) laat nog steeds zijn sporen na. Het sperziebonen seizoen was dit jaar erg kort en er kunnen nu geen bonen meer geoogst worden. De snijbonen zijn dit jaar erg slecht. Verrassend goed gaat het echter met de 2e ronde peulen. Deze zijn na de “zondvloed” gezaaid en leveren nu prima peulen op. Het devies is wel om op tijd te oogsten, anders worden ze te groot en te hard.
De paprika’s en tomaten in het kasje dat wat hoger stond gaan goed, maar de tomaten die met hun voeten in het water hebben gestaan zijn er slecht aan toe. Pompoenen doen het dit jaar ook veel slechter dan vorige jaren: er zitten erg weinig vruchten aan. in.

Het hele jaar sla

Er bestaan heel veel soorten sla. Niet alle soorten zijn ook echt sla (waarvan de Latijnse naam Lactuca sativa is), maar je eet ze wel allemaal als was het sla. Gelukkig kun je met wat planning en een kasje bijna het hele jaar door verse sla uit eigen tuin oogsten en eten. Er zijn flinke verschillen, zowel in bijvoorbeeld formaat maar ook in smaak, teeltduur, kleur, oogsttijd, textuur, etc.

Soorten sla (lactuca sativa):

• Bindsla/romeinse sla;  heet bindsla omdat je de bladeren tijdens de groei kunt samenbinden zodat ze extra lichtgekleurd en mals wordt.
• Eikenbladsla; ze maakt geen krop maar meer losse bladeren. En elke blaadje is diep ingesneden. De blaadjes zijn zacht van smaak maar hebben niet dat ‘boterige’ van kropsla.
• IJsbergsla; deze sla is extra knapperig,
• Kropsla; de meest bekende sla. Er zijn rassen, die meer geschikt voorvoorjaar en zomer, maar ook rassen die goed tegen kou kunnen en nog in de vroege herfst kunnen worden gezaaid en (al dan niet onder glas) tot ver in de winter kunnen worden geoogst.
• Krulsla; allemaal losse krullerige blaadjes in de ‘krop’. De smaak is fris en door de vorm en kleur van de blaadjes is ze ook erg mooi.
• Pluksla; deze sla zaai je vrij dicht op elkaar in een rijtje. Je oogst de afzonderlijke blaadjes en de planten blijven doorgroeien. Pluksla is heel goed bestand tegen kou, je kunt haar van lente tot herfst buiten zaaien maar ook in de herfst en in de late winter onder glas zaaien.
• Snijsla; ook deze slazaden zaai je dicht op elkaar. De plantjes maken kleine ovale bladeren die zacht van smaak en textuur zijn. Ze is heel goed bestand tegen kou, je kunt haar bijna jaarrond zaaien (in de wintermaanden bij voorkeur onder glas).

Andere gewassen die je als sla eet:

• Veldsla; familie van valeriaan. Ze kan heel goed tegen kou en wordt daarom vooral in de herfst, winter en het vroege voorjaar gezaaid. Je zaait de zaden dicht op elkaar in rijtjes en oogst de groene ‘roosjes’ met een frisse, zachte en malse smaak.
• Frisée-sla; dit is andijvie-soort, de smaak lijkt niet op die van sla, die is meer fris, groen, knapperig en licht bitter.
• Rucola/raketsla; familie van de kool. Dat verklaart de lekker pittige smaak. Rucola kan goed tegen kou, in de zomermaanden schiet ze vaak al snel door. Van rucola die je in de vroege lente en herfst zaait kun je over een lange periode telkens weer nieuwe blaadjes oogsten.

Oogst je eigen slazaad

Alle slasoorten zijn geschikt om zaden van te oogsten, maar het heeft wel wat tijd nodig. Laat een krop sla in de lente doorschieten. De planten kunnen ruim een meter hoog worden en gaan bloeien. In de nazomer worden kleine zaadhoesjes gevormd die open springen wanneer ze rijp zijn (pluisjes). Elk pluisje zit vast aan een crèmekleurig of bruin zaadje. Eén doorgeschoten krop sla kan al enkele honderden zaden opleveren. Leuk om te delen.

 

Aardbeien.

De grote hausse van aardbeienoogst is voorbij. Er staan nu heel wat potten aardbeienjam (soms aangevuld met ingevroren bramen uit 2020) in de kelderkast. Tegelijkertijd moet je dan óók weer denken aan de aardbeien voor volgend jaar. Joke en Fred hebben nieuwe stekken geplant: een deel vande stekken is gekocht en een deel zijn afkomstig van de oude aardbeienplanten.

Sap

Joke heeft met behulp van een ‘sappan’ sap gemaakt van rode bessen. Ook de kruisbessen zijn geoogst en verwerkt. De augurken en gele komkommer zijn ‘op het zuur’ gezet: over een paar weken zijn ze lekker om te eten.

 

 

Nog meer oogst

Sjalotten, uien en knoflook zijn geoogst. Deze hangen nu grotendeels te drogen. Door deze goed te drogen, kun je ze veel langer blijven bewaren.

Wintergroenten.

Witlof is gezaaid en de opgekweekte winterprei is uitgezet. Als je in januari de eerste zomerprei zaait, kan je van juli t/m het vroege voorjaar verse prei eten uit je eigen tuin.

Phytophthora/aardappelziekte

Het is leuker om te schrijven over de plezierige kant van het moestuinieren, maar deze keer wat meer informatie over de aardappelziekte, oftewel Phytophthora. Als je aardappelen en/of tomaten teelt dan moet je daar eigenlijk wel wat over weten.

Wat is phytophtora?

Phytophthora is een pseudoschimmel die zich razendsnel via de lucht verspreidt in een periode dat het warm en vochtig is. Logisch dat er op dit moment (eerst regen en nu weer zon) veel tuinders op ons complex er last van hebben. Slaat de ziekte toe? Dan blijft er niets anders over dan aangetast loof en stelen zo snel mogelijk te verwijderen. Doe je dit niet dan tast deze ziekte ook de aardappelen zelf aan. En dan is het meestal te laat om nog iets van je oogst te redden. Zieke knollen vertonen donkere, gerimpelde en beurse plekken. Ze verspreiden daarbij een erg onaangename geur, goed vergelijkbaar met die van rotte eieren.

Wat doe je er tegen?

Als er phytophthora heerst, moet je de aardappels heel goed in de gaten houden De belangrijkste tips om deze gevreesde schimmelziekte te voorkomen:

1. Kies aardappelrassen die resistent zijn tegen Phytophthora
2. Plant de aardappels zeker niet vaker dan drie jaar op een eerder daarvoor gebruikte plaats
3. Op de Kromme Sloot hebben we hier een schema voor!
4. Bemest niet té veel: dat maakt de planten slapper en daardoor ook vatbaarder
5. Plant de pootaardappelen minimaal vijftig centimeter uit elkaar en houd zeventig centimeter afstand tussen de rijen: zo blijft er wat lucht tussen de planten. Zorg dat je bij het oogsten geen aardappels in de grond laat zitten
6. Verwijder onmiddellijk zowel het loof als de stelen van aangetaste planten.

En tomaten?

Aardappelen en tomaten zijn nauw aan elkaar verwant: ze behoren tot de familie van de “nachtschades”. Ze zijn allebei heel gevoelig zijn voor de aardappelziekte en kunnen elkaar dus ook heel gemakkelijk besmetten. Dat geldt zeker voor buitentomaten die vlakbij de aardappels staan. Tomaten in de kas kunnen de dans ontspringen: een kas is een half gesloten systeem en dat betekent dat een ziekte of plaag lastig binnen kan komen. Let dus op, zeker bij vochtig weer, met het openen van ramen en deuren, want de phytophthora-sporen verspreiden zich door de wind. Langzamerhand komen er ook tomatenrassen op de markt die minder gevoelig zijn voor phytophthora.

 

Waterschade

Ook Joke en Fred hebben behoorlijke schade gehad op de tuin door de wolkbreuk van twee weken geleden. De kool heeft het vele water niet overleefd. De aardappelen die op het laagste stuk stonden hebben het ook niet gered. De vele slakken hebben hierbij ook niet geholpen. Uien en prei zijn duidelijk beter bestand tegen zeer natte grond. Maar “het is zoals het is”: de planten zijn weggehaald en de grond is losgemaakt.

In de kas

Er hingen al behoorlijk grote tomaten aan de planten. Ook hier was veel waterschade. Joke heeft al de slappe, verwelkte bladeren verwijderd . Er ontstaan nu inderdaad weer her en der nieuwe scheuten. De hoop op een redelijke oogst is nog niet weg.

Bonen

De kapucijners zijn geoogst. Dat was een week of wat eerder dan gepland, maar het leek verstandiger ze nu te oogsten dan ze in de nattigheid te laten hangen : de kans op schimmelvorming is dan vrij groot. Het doppen van de kapucijners is altijd een tijdrovend werk maar het resultaat is prima. Verder zijn de stokbonen nu flink aan het klimmen. Joke en Fred helpen de bonen altijd om de stokken heen. Doe dat tegen de wijzers van de klok in. Stokbonen hebben de typische eigenschap dat de stengels links windend zijn. Eigenlijk lijkt dat tegennatuurlijk, want je zou verwachten dat zo’n plant achter de zon aan zou groeien, maar hij gaat dus juist de andere kant op. Het is de aard van het plantje.

Nog meer werk.

En natuurlijk is er nog veel ander werk verzet in de tuin: heg geknipt, bietjes gedund en winterprei geplant. De geoogste aardbeien zijn deels verwerkt tot jam. Aangevuld met ingevroren bramen van vorig jaar is aardbeien-bramenjam bij Fred en Joke altijd favoriet.

Moestuin na de wolkbreuk

Grond losmaken

Als je de aardappels noodgedwongen hebt gerooid, dan heb je wél weer flink wat grond die je weer ter beschikking hebt voor nieuwe planten en zaaigoed. Zorg er eerst voor dat je alle (voze) aardappelen en loof van je tuin verwijdert. Maak dan de grond los met een spitvork of cultivator en zorg dat de grond wat kan drogen. Geef ook wat mest. Nu kan je deze grond weer gebruiken.

Wat kan je nog zaaien?

Het is begin juli en de meeste groenten zijn ondertussen gezaaid en geplant. Toch zijn er genoeg gewassen die je nu nog kunt zaaien. Denk hierbij aan snelgroeiend bladgewassen, zoals sla, spinazie, rucola en andijvie. Met spinazie kun je zelfs nog even wachten; in de zomer gaat spinazie snel schieten. Veldsla kan je het beste pas in augustus zaaien. Als je dat doet kun je nog tot en met december verse sla eten. Wacht niet te lang met het zaaien van radicchio (roodlof). Met een beetje geluk (goed najaarsweer) gaat dat goed en kun je die in de herfst oogsten. Juli is ook een prima maand om postelein te zaaien. Zaai de fijne postelein op een stuk grond en dek af met een doek of juten zak. Maak het goed nat. Haal de zak na een weekje eraf en je zult zien dat de postelein gekiemd is. Als laatste zaaitip: zaai nog een regeltje stengeluitjes (bosuitjes).

Groenbemester

Wil je je grond voor volgend jaar goed prepareren, dan kan je ook een groenbemester zaaien.  Groenbemesters zaai je om deze vervolgens in het najaar onder te spitten. Dit wordt gedaan om het percentage organische stof en het stikstofgehalte in de bodem te verhogen. Een deel van die organische stof wordt in de bodem omgezet in humus. Zo helpen groenbemesters de bodemstructuur te verbeteren en onkruid te onderdrukken. Veelgebruikte groenbemesters zijn phacelia, bernagie, gele mosterd, rammenas en boekweit.

Wat kan je nog planten?

Je kunt natuurlijk ook nog wat plantjes kopen. Denk dan aan allereerst aan koolsoorten. Er is een heleboel variëteit: boerenkool, spruitjes, witte kool, rode kool en savooiekool. Scherm ze goed af, want de DKS-hazen zijn gek op het jonge frisse blad. Venkel kun je nu ook uitplanten. Ook (winter) prei kan je als plantjes kopen. Plant de winterprei in flinke gaten (zie foto): dat bevordert de wortelgroei.

Laatste rabarber

De laatste rabarber is geoogst. De oogst van rabarber is vanaf april tot de langste dag. Vanaf 21 juni is het niet meer aan te raden om nog rabarber te oogsten. Rabarber wordt naarmate het seizoen verstrijkt namelijk steeds zuurder. Echter is dit niet alles. De hoeveelheid oxaalzuur neemt vanaf 21 juni sterk toe. Een te hoge inname hiervan kan schadelijk zijn voor je gezondheid. Overigens zijn de stelen eind juni niet meer zo knapperig en gaan sterk achteruit. Haal ook niet álle stelen van de plant: de voedingsstoffen voor volgend jaar worden nu in de dikke wortels opgeslagen.

Beschermen

Het zachte fruit en vooral de aardbeien zijn zich goed aan het ontwikkelen. De eerste aardbeien smaakten ook al heerlijk. Om te zorgen dat er door-geoogst kan blijven worden, zijn alle aardbei-bedden afgedekt met netten. Ook de uitgeplante kool wordt beschermd en wel met insectengaas. Slakken trekken zich natuurlijk weinig aan van gaas en netten: ’s avonds/ tegen de schemering kan je Joke en Fred regelmatig op slakkenjacht zien gaan.

In de kas

Alle paprika- en peperplantjes staan nu in de kas. Bij elk bezoek aan de tuin (en de kas) is het “dieven” van de tomaten een terugkerend werkje. De druiven die in de kas staan zijn teruggesnoeid tot 3 bladeren na de laatste tros aan de rank. (op de tekening wordt tot 2 bladeren gesnoeid.)

Herkansing

Niet al het zaaigoed is opgekomen: daarom zijn winterwortelen en ook peulen opnieuw gezaaid. Hopelijk gaat het nu beter.

Water

Teveel water.
Iedereen in de regio Alkmaar en ook de tuinders van de ‘De Kromme Sloot’ weten nu wat een wolkbreuk is. Als je op internet zoekt op “moestuin water” dan krijg je allemaal informatie wat je moet doen als er te weínig water is, maar niet wat je kan doen bij teveel water.

Dat teveel water slecht is voor de planten weten we wel, maar waarom is dat? Slagregens veroorzaken dichtgeslagen grond die niet meer “ademt”. Als de grond doorweekt is, zit er geen lucht en dus ook geen zuurstof meer in de grond. Wortels hebben zuurstof nodig om voldoende energie te kunnen genereren voor het transport van water en mineralen naar de bladeren. Langdurige blootstelling aan veel water doet de wortels afsterven en het gevolg is dat de plant verwelkt. Met name aardappelen, bladgroenten en koolgewassen zijn hiervoor gevoelig. Vaak is 24 uur onder water het maximum wat deze gewassen kunnen doorstaan.

Wat kan je doen?

Tegen de stortbuien van de afgelopen week kan je echt niets doen. Maar over het algemeen heb je minder last van zware regens als je veel mulching gebruikt en zorgt dat je grond veel organisch materiaal bevat. Verhoogde bakken zijn ook een optie. Na veel regen kan je met een cultivator de grond wat los maken. Wacht enige dagen, zodat de grond kan drogen en herhaal je actie. Bewerk verder de grond niet teveel Als je te vroeg start, is de grond nog nat en zorgt het bewerken voor een verslechtering van de structuur.
Na een periode van nat weer wil je de groei stimuleren; geef een snelwerkende meststof, zoals bloedmeel of een vloeibare meststof.

Uitplanten

Alle warmteminnende planten die in huis of in de kas zijn opgekweekt zijn intussen geplant. De tomaten, pepers en paprika in de kas, de komkommers in de koude bak en de augurken en pompoenen buiten. Na het planten lijkt het of ze nog niet zo hard groeien, maar schijn bedriegt: onder de grond zijn de wortels zich aan het ontwikkelen, zodat ze in juni en juli genoeg voedingsstoffen aan de vruchten kunnen geven. Dan is ook de groeispurt.
(Ook de knolselderij is uitgeplant.)

Beschermen

De aardbeien zijn zich nu aan het ontwikkelen. Dat is ook de tijd om ze te beschermen tegen vogelvraat. Joke en Fred plaatsen bogen over de planten en daaroverheen wordt een net gespannen. Dat moet de vraat van vogels (kauwtjes!) tegenhouden. De voorgezaaide broccoli en bloemkool staan nu ook buiten. Hazen zijn gek op vooral het jonge koolblad. Daarom ook hier bescherming met gaas en doek. Het doek zou ook de witte vlieg weg moeten houden.

Bonen.

De bonen zijn gelegd. Joke en Fred hebben verschillende soorten: drie soorten snijbonen en voor de lage stamboontjes een paarse en een gele variant.

Niet alles lukt

Door het koude weer in mei hebben de eerder gezaaide peulen en doperwten zich slecht ontwikkeld. Afgelopen week is daarom bijgezaaid. Joke doopt de bonen eerst in parafine-olie; dit moet de vraat van woelmuizen tegen gaan……
Winterwortel is gezaaid, maar is niet opgekomen; hopelijk lukt de tweede ronde (opnieuw gezaaid) wel. De pastinaak staat ook nog niet boven, maar dat kan na de zaai wel drie weken duren.

Kruiden
Joke en Fred houden van kruiden en hebben een heel assortiment gezaaid: peterselie, koriander, dille, kervel en bonenkruid. Ook (bleek) slederij is gezaaid.

NATUURLIJKE MESTSTOFFEN

Zelf gier maken

De heermoes groeit natuurlijk overal op ons volkstuincomplex. Joke en Fred maken van de geplukte en/of weggeschoffelde heermoes ‘gier’. Hoe maak je dat eigenlijk?

• Verzamel een partij heermoes en zet deze onder water in een emmer. Zet de emmer in de volle zon
• Roer elke dag tot het water goed donker is. Dat duurt ca. 2 weken: je krijgt een stinkende, maar voedzame brei;
  Een afgesloten emmer werkt nog beter voor het verkrijgen van een gefermenteerde voedingsstof;
• Zeef de gier en verdun deze met (regen)water voordat je hem gebruikt, anders kunnen de wortels van de planten verbanden. Met een verhouding van 1:10 kun je de gier overal gebruiken;
• Giet de verdunde plantenmest bij groenten die veel voeding nodig hebben, zoals courgette, tomaat, pompoen, kool en prei. Erwten, bonen en uien sla je over.
• Giet nooit op de bladeren, want dan verbranden ze

Je kan ook gier maken van bv. brandnetels of smeerwortel; ook een combinatie is prima.

Koffiegruis

Zuurminnende planten zoals blauwe bassen en tomaten hebben baat bij af en toe bij een kopje koffie. Koffiegruis aan de teelaarde toevoegen of toevoegen aan het gietwater helpt de planten aan een gezonde dosis stikstof. Doe 4 flinke scheppen koffiegruis in een emmer (10 liter) met water en laat dit 2 of 3 dagen staan. Giet de bodem rond de planten nadien met het water.

Bananenschillen

Bananenschillen bevatten veel kalium. Door bananenschillen in het plantgat te gooien of aan de voet van plan in te graven zullen ze op natuurlijke wijze composteren waardoor kalium vrij komt als voedingsstof. Kalium zorgt voor grotere en talrijkere bloemen. Groentes die kalium goed kunnen gebruiken zijn onder andere knolselderij, aardappelen, wortelen, witlof, pastinaak, knolvenkel en rode biet.

 

Eierschalen

Maal de eierschalen fijn en werk ze in bij tomaten- en paprikaplanten. Het kalkgehalte van de eierschalen helpt de planten om bloesemrot af te weren. Eierschalen bestaan voor 93% uit calciumcarbonaat, het zelfde ingrediënt als de meeste kalkmeststoffen. Eierschalen zijn dus ook perfect voor op de composthoop.

IJsheiligen

De IJsheiligen (11-14 mei) zijn weliswaar voorbij, maar het is nog wel erg koud voor deze periode. Joke en Fred houden daarom een aantal planten voorlopig nog binnen; dit zijn o.a. dahlia’s, courgettes en pompoenen.
Nog even wachten op wat warmer weer…..

Kapucijners

De bonen zijn nog niet gelegd/gezaaid, maar dat geldt niet voor de kapucijners. Zoals je op de foto kan zien staan deze er erg goed bij. Het hekwerk zorgt voor bescherming tegen vogels en hazen; de planten hebben zich goed kunnen ontwikkelen. Joke en Fred hebben gekozen voor een ras dat laag en bossig blijft en dus geen rek nodig heeft om tegenaan te groeien.

Platte bak en koude grond

De eerste oogst spinazie van de koude grond is binnen. Ook raapstelen en rucola staan op het menu.
De komkommerplantjes zijn uitgeplant in de koude bak: dat geeft voldoende bescherming en ze doen het daar altijd prima. In de koude grond is ook koolrabi gezaaid: na opkomst moeten de plantjes nog wel gedund worden.

Dopluis

Enige weken geleden zag Joke veel mieren in de kas bij de druiven. Dit is een indicatie dat er dopluis is. De grootste schade wordt veroorzaakt doordat de luizen een kleverige stof afscheiden, de zogenaamde honingdauw. Dopluis herken je aan de hele kleine rode eitjes die in een wit spinsel zitten, zowel op het blad als op de steel. Ze is toen gestart met het handmatig weghalen van de luis. En gelukkig heeft dat effect gehad: de meeste luizen zijn verdwenen.

Bonen

Bonen zijn heel gemakkelijk, kiemen snel en groeien snel, maar ze stellen wel een aantal belangrijke voorwaarden: zaai ze in niet te rijke, vaste grond. De grond moet dus luchtig zijn en dat doe je door het te mengen met wat grof zand en/of vermiculiet. En zaai de zaden niet te nat, want de grote zetmeelhoudende zaden kunnen gemakkelijk rotten bij teveel vocht. En tot slot; zaai ze warm genoeg; bonen houden niet van kou en daarom zaai je ze altijd al na half tot eind april, en je zaait ze bij voorkeur rond de 20 tot 25 graden. Gezien het huidige koude voorjaar heb je dus nog voldoende tijd.

Stambonen

Er zijn lage (stambonen) en hoge rassen (stokbonen), met veel overeenkomsten maar toch ook een aantal verschillen.
Stambonen worden zo’n 30 tot 50 centimeter hoog. Het grootste voordeel van stambonen is het snelle groeien en dus ook snelle oogsten. Je kunt stambonen dan ook wat eerder én ook wat later zaaien dan stokbonen. Het nadeel van stambonen: doordat ze zo dicht bij de grond groeien en bloeien kunnen de planten in een natte zomer soms minder goed opdrogen na regen. En dan zijn de planten uiteraard gevoeliger voor ziekten/rot/schimmels.

Stokbonen

Stokbonen moeten eerst veel stengels en blad maken om te klimmen. Eigenlijk klimt een stokboon niet maar slingert ze. Ze slingert zich rond een stok of draad omhoog, tot meer dan 200 centimeter hoog. Er zijn stoksperziebonen en stoksnijbonen en die worden beiden even hoog. Het voordeel van stokbonen is dat de opbrengst hoger is dan van stambonen. Dat komt omdat de plant verticaal groeit en over de hele lengte van de ruim 200 centimeter bloeit en bonen maakt. Daarnaast kunnen de planten makkelijker opdrogen na een regenbui. En een ander leuk voordeel is dat je na de eerste oogst van boontjes onderin de planten niet meer hoeft te bukken en rechtopstaand kunt plukken.

Zaaien en oogsten

Met regelmatig zaaien en een beetje geluk met het weer kun je in principe tussen begin juli en begin oktober bonen oogsten en eten.
Begin dan vroeg (begin/half april) met het (voor)zaaien van stamsperzieboontjes. In mei (half mei t/m begin juni) zaai je stokbonen voor de oogst in juli en augustus. Dat kunnen zowel sperziebonen zijn als snijbonen. Zaaien dan t/m begin juli nog lage stamsperzieboontjes, voor de late oogst.

Blog 10!

Alweer het 10de blog. Joke geeft aan dat ze door het blog nog wat bewuster met het tuinieren bezig is. En ze beseft nog meer dat het plezier en buiten zijn het belangrijkste van de moestuin is en niet zozeer het resultaat is. Maar toch …… ook het resultaat, het oogsten van je eigen groenten blijft toch wel érg leuk!

Oogsten

Regelmatig oogsten Fred en Joke nu spinazie en rucola. De raapstelen zijn slecht opgekomen. Dat ligt waarschijnlijk gedeeltelijk aan het koude weer, maar ook aan te weinig mest. De spinazie die op hetzelfde stuk stond was ook van slechtere kwaliteit.

Onkruid en sporen

Na de regen vorige week schoot het onkruid omhoog. Het merendeel van het onkruid wordt weggeschoffeld, maar weerbarstige onkruiden zoals boterbloem en paardenbloem gaan met wortel en al de grond uit. Ook het vervelende zevenblad dat zich in de heg heeft genesteld wordt zoveel mogelijk met wortel en al weggestoken. De sporendragers van de heermoes worden afgeplukt. Heermoes verspreidt zich niet alleen via de wortels, maar ook, net als varens, via sporen. Deze sporendragers worden maar 10-15 cm. Hoog. Bij aanraking komen de sporen los en worden door de wind meegevoerd. Joke en Fred voeren deze sporendragers zoveel mogelijk af en worden zeker niet in de compost verwerkt.

 

Aardappels

De eerste aardappels komen op en worden gelijk “aangeaard”, zodat er ruggetjes ontstaan.

Uitdunnen

De rode bietjes komen op en een eerste ronde van uitdunnen vindt nu al plaats. Een tweede ronde volgt later in de lente. De eerste worteltjes komen ook op, maar zijn nog niet aan uitdunnen toe.

Tuinieren met de “zaaikalender”

Joke en Fred gebruiken regelmatig de BD-zaaikalender van Maria Thun . Deze is er ook als app (deels gratis en volledig voor € 6,49 per jaar).

Dahlia’s

Komende week worden de knollen van de dahlia’s opgepot. Pas als ze in huis of in de kas flink zijn gegroeid worden ze in de tuin neergezet. Zo houd je er meer controle op en slakken, die gek zijn op jong dahliablad, hebben wat meer “respect” voor grotere planten.

Bonen

Geduld! Met deze kou is het nog veel te vroeg om bonen te leggen. Als je ongeduldig bent (en welke tuinder is dat niet) kan je wat lage stamslabonen (binnen) gaan zaaien om ze uit te planten ná de ijsheiligen (11-14 mei) . Bonen zijn gemakkelijk, kiemen snel en groeien snel. Zaai ze vooral niet in te rijke vaste grond. De grond moet luchtig worden gemaakt met flink wat grof zand of vermiculiet. Zorg dat de grond niet te nat is, want de grote zetmeelhoudende zaden kunnen gemakkelijk rotten bij teveel vocht. En tot slot; zaai ze warm genoeg; bonen houden niet van kou.

Bonenstaken zetten

Wat je nu wel al kan doen is bonenstaken maken voor je klimbonen (stokbonen) . Er zijn veel manier om dat te doen. Om je te inspireren staan er hier een aantal op een rij, maar een rondje op ons DKS-complex geeft je ook voldoende ideeën.

 

 

 

 

 

 

Eerste oogst

Altijd weer een speciaal moment: de eerste spinazie en rucola zijn geoogst én geconsumeerd! Natuurlijk wel uit de koude bak en de kas. Maar ook wat tegenvallers. Zo hebben de raapstelen het minder goed gedaan: hopelijk komen die in de volgende ronde. Ook heeft maar een gedeelte van de slaplantjes in de kas het overleefd. Ook hier komen nieuwe kansen.

Zaaien

Het zaaien thuis blijft nog doorgaan. De pompoenen zijn nu gezaaid en hopelijk profiteren ze van de zon.
In de volle grond hebben Joke en Fred tussen de plantuitjes rijtjes met worteltjes gezaaid. Ook is er nieuwe rucola en spinazie gezaaid.

AH-moestuintjes

In de kantine lagen wat AH-moestuintmaatjes (@Guido: dank hiervoor). Dit zijn kant-en-klare pakketjes om te zaaien. Leuk om te proberen.

Rolschoffel

Op de foto zie je de klompen van Fred en zijn “rolschoffel”. Met dit apparaat combineer je wieden en schoonmaken. Je maakt de grond schoon en lekker los. Het apparaat is er voor gemaakt om er recht achter te lopen en dus over het zojuist geschoffelde heen te lopen. Het vergt wat energie, maar dan heb je ook een prachtig zaaibed!

Zaaien in de volle grond

Komende weken zullen vele moestuinders in de volle grond gaan zaaien. Hieronder staan een aantal punten waar je rekening mee kan houden.

Wanneer ga je zaaien?

Er zijn op internet allerlei zaaikalenders te vinden en ook op zakjes zaad staat meestal de beste zaaiperiode aangegeven. Toch is dat niet zaligmakend: elk jaar is anders. Je moet dus ook het weer en de weersverwachting in de gaten houden. Dit voorjaar is het een stuk kouder dan de afgelopen jaren. Sommige zaden (pastinaak) gaan pas kiemen bij een wat hogere temperatuur, terwijl andere (bieten, worteltjes, radijs) wat meer kou kunnen hebben. Wees dus geduldig of probeer het nog een tweede keer.

Grond klaarmaken

Het is belangrijk dat de grond goed gespit of losgemaakt is en de kluiten fijngemaakt zijn. Om in rijen te zaaien worden eerst geultjes getrokken. Als de grond droog is giet je wat water in de geul. Na het zaaien dek je het zaad toe met grond en druk je het lichtjes aan. Dat laatste zorgt ervoor dat het zaad goed met de grond in contact komt.
Je kan ook breedwerpig zaaien. Je maakt geen geulen maar je strooit het zaad over de grond en harkt het vervolgens in. Dit is geschikt voor snelle groeiers (spinazie, radijs).

Verhoogde bedden

Je kunt ook iets verhoogde bedden (ruggen) maken. Dit heeft een aantal voordelen: de zon verwarmt de grond sneller, de waterafvoer is beter en wortelgewassen kunnen wat makkelijke de grond ingroeien.

Hoe diep zaai je?

Hoe groter de zaden, hoe dieper ze gezaaid moeten worden. Tuinbonen bijvoorbeeld, zijn vrij groot en worden zeker vijf centimeter diep gezaaid. Slazaadjes zijn klein en worden niet dieper dan een halve centimeter gezaaid.

Zaaiafstand.

Zaai niet te dicht op elkaar. De zaailingen verdringen elkaar dan, kunnen niet goed uitgroeien en zijn meer vatbaar voor ziektes. Ook moet je later veel uitdunnen.
Vooral bij wortels moet je uitdunnen voorkomen. De wortelvlieg ruikt van verre wanneer er wortels bij het uitdunnen zijn beschadigd en slaat dan toe.

Spreid je kansen.

Zaai niet alles tegelijk, maar doe het in delen. Mocht het zaad om welke reden dan ook niet willen kiemen, dan kun je nog een tweede poging wagen. Ook spreid je de oogst.

Pootlijn

Gebruik een pootlijn om een rechte lijn uit te zetten. Het lijkt misschien wat strak, maar dat vergemakkelijkt wel het onderhoud. De kiemende groenten of bloemen staan op een rij, al wat er buiten groeit, is onkruid dat je mag weg schoffelen.

Aardappelen poten

Joke en Fred hebben eind maart de aardappelen gepoot. De aardappelrassen die ze verbouwen kiezen ze uit ervaring: belangrijkst is dat het vooral een lekkere aardappel is. Dit jaar zijn dat de rassen Santé en Alouette. Santé hebben ze al jaren en bevalt prima. Roseval hebben ze ook wel geteeld maar deze geeft veel vlekken en is daarom afgevallen.

Joke en Fred poten de middelvroege Santé en de middellate Alouette in één keer. Ze hebben een aardappelpoter en poten de aardappels op ca. 15 cm. diepte. De afstand tussen de rijen is 60 cm en de afstand tussen de individuele aardappels in de rij is ca. “een klomp”.

Zodra de aardappels opkomen worden ze aangeaard waardoor ‘ruggen’ ontstaan. Door het aanaarden worden de aardappels beschermd tegen eventuele vorstschade en is er meer ruimte voor de piepers om te groeien. Het aanaarden gaat het beste met een hak.

Sjalotten en plantuitjes

Ook de sjalotten en plantuitjes zijn gezet. Tussen de uien laten Joke en Fred wat ruimte zodat daar later worteltjes gezaaid kunnen worden. Dit zijn goede buren: als je wortel en ui bij elkaar zet, krijg je minder last van ziektes zoals wortelvlieg.

Zaaien

De zaailingen van de sla zijn in de kas uitgeplant. Joke en Fred zaaien bladgroenten, zoals sla, rucola en raapstelen om de paar weken, zodat er een regelmatige oogst is. Spinazie wordt tot de langste dag gezaaid: daarna gaat ie wel erg snel schieten. Bieten worden binnenkort ook gezaaid. Joke zaait ze dun op rijen en dunt ze later uit.

Schoffelen

Vanaf nu is schoffelen heel belangrijk; zo houd je het onkruid onder de duim. Schoffelen is het beste bij droog weer: het onkruid droogt dan snel uit.

Wat komt al op?

De pioenrozen en rabarber komen nu op: altijd een mooi gezicht!

Nog meer over aardappelen

Populair

Aardappelen worden heel vaak en veel gegeten. Vroeger aten we ze bijna elke dag, maar sinds de komst van pasta, rijst en andere zetmeelhoudende producten is het wel wat minder geworden. Dat neemt niet weg dat de gemiddelde Nederlander toch minimaal 2 of 3 keer per week aardappelen eet. Overigens is door de Covid-19 crisis de markt voor de consumptieaardappelen bestemd voor de industrie ingestort. We eten (ingevroren) patat vooral in de horeca. Overigens zie ik wel altijd rijen bij de Febo en McDonalds…..

Teelt

Er zijn vroege, halvroege, middelvroege/late en late aardappelen, daardoor kun je de oogst spreiden en kun je over een lange periode verse aardappelen oogsten en eten.
Vroege rassen hebben een korte groeiperiode, 90-100 dagen en zijn meestal bewaarbaar tot het einde van het jaar. Hoe later het ras, des te langer is de groeiperiode en neemt meestal ook de bewaarbaarheid toe. De groeiperiode is voor middelvroeg rassen 100-120 dagen en voor de laatste rassen ca. 150 dagen.
Dit is overigens theorie en elk jaar zijn de omstandigheden net wat anders.
Hoe langer de groeiperiode, des te meer mogelijkheden er zijn voor de aardappelziekte (Phytophtera). Bij een kortere groeiperiode heeft aardappelziekte minder kans om toe te slaan.

Plantafstand.

Vroege aardappelen kan je wat dichter bij elkaar zetten (30 cm tussen de planten, 55 cm tussen de rijen) dan late rassen (45 cm tussen de planten en 70 cm tussen de rijen).
Zo’n drie weken na het poten komen de eerste bladeren tevoorschijn en kan je beginnen met aanaarden.